Cloudprogramma: kijk naar de techniek én de organisatie

Organisaties kunnen op verschillende manieren een cloudplatform inzetten. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van een private cloud. De afnemer heeft hierbij de beschikking over een eigen infrastructuur met speciaal ingerichte servers in een eigen datacenter. In het geval van opslag van gevoelige data en applicaties is dit een goede keuze. De afnemer is zelf verantwoordelijk voor het beheer, onderhoud en updaten. En juist dat wordt een steeds groter nadeel. Grote cloudleveranciers als Microsoft hebben fors geïnvesteerd in het ontwikkelen van public clouddiensten. Ze nemen taken over, zoals het bieden van infrastructuur, opslag en onderhoud. Daarnaast bieden deze mondiale spelers de hoogste kwaliteit op het gebied van compliance, data-analyse, security en privacy. Afnemers zijn zo in staat om de eigen organisatie nog beter in te richten en sneller te moderniseren.

Thomas Schmidt stelt dat er sterke argumenten nodig zijn om als organisatie niet te kiezen voor een public cloudomgeving. 'Er zijn wel degelijk goede alternatieven, zoals het werken met een eigen datacenter, maar dat zou je in mijn optiek alleen voor bijzondere diensten moeten doen. Bijvoorbeeld wanneer het om vertrouwelijke data gaat. En dan nog is de vraag, zelfs voor een overheidsorgaan, of je de beveiliging niet beter kunt regelen via een public cloudleverancier. Die hebben een miljardenbudget en lopen voorop.'

Microsoft Azure

Thomas en zijn team werken met Microsoft Azure als public cloudoplossing voor klanten. 'Azure voldoet aan de meest geavanceerde beveiligings- en compliancenormen. Het cloudplatform biedt veel mogelijkheden. Het is voor ons de uitdaging om de komende tijd de relevante toepassingsgebieden te vinden voor klanten', zo zegt Thomas.

In een public cloud als Azure worden data en applicaties gehost op basis van een infrastructuur die opgebouwd wordt met code en scripts. Een voordeel is de oneindige schaalbaarheid door een groot netwerk van wereldwijde servers met veel rekenkracht. Microsoft is verantwoordelijk voor het onderhoud en de updates. De dienstverlening wordt aangevuld met elementen van een private cloud, zoals het gebruik van een eigen datacenter door SSC-ICT.

Wel of geen multicloud?

De populariteit van de public cloud heeft geleid tot meer concurrentie tussen commerciële cloudaanbieders als Amazon, Google en Microsoft. Afnemers zien een groeiend aanbod van innovatieve public cloudoplossingen, waarmee ze hun organisatie verder kunnen moderniseren. Is het niet vanzelfsprekend, bijvoorbeeld vanwege prijsoptimalisatie, om als afnemer met meerdere partijen in zee te gaan?

Thomas: 'Het gebruik van meerdere cloudproviders is op dit moment heel complex. We praten dan over de zogenaamde multicloud. Het gaat binnen de rijksdienstverlening niet om de clouddiensten die je wellicht privé gebruikt, zoals Dropbox en iCloud. Verschillende technologieën en services van afzonderlijke cloudproviders worden geïntegreerd en dienen samen te werken. Dat is een ingewikkeld proces. Daarom bouwen we onze kennis eerst op met één cloud. We werken nauw samen met een projectteam vanuit Microsoft. Daarbij wordt goed gekeken naar succesvolle voorbeelden van clouddiensten die relevant zijn voor de Rijksoverheid. Specifiek gaat het om methodes of technieken die verbeteringen opleveren op het gebied van schaalbaarheid, kostenbesparingen en werkprocessen.'

Tussen Rijk en leverancier

Hoewel klanten een cloudomgeving in theorie ook zelf kunnen opzetten, dient de rol van SSC-ICT niet onderschat te worden. Thomas: 'Het opzetten van een clouddienstverlening draait met name om de organisatie en niet zozeer om de techniek. Microsoft heeft veel kennis in huis als het gaat om de technische aspecten van een cloud, maar ze weten minder van de rijkscontext. Daar speelt SSC-ICT met alle kennis en ervaring een doorslaggevende rol in. We bieden een vertrouwde dienstverlening in de public cloud, zodat een ministerie met applicaties en data aan de slag kan.'

Het opzetten van een cloudomgeving is volgens Thomas meer dan alleen de aanschaf van een dienst. 'Natuurlijk kun je als ministerie externe opslag zelf afnemen, maar dan ben je niet georganiseerd bezig. Het is niet simpelweg een knop aan- of uitzetten. In de cloud maak je een framework aan, dat ondersteunend werkt, waar een bedreigingsanalyse op is losgelaten, waar je een exitstrategie aan koppelt en waar je continu test hoe robuust en schaalbaar het is. Mijn rol is om te zorgen dat er een goed georganiseerde cloudomgeving bij de klant terechtkomt. Samen met het projectteam van Microsoft bouwen we dit op. We kijken sterk naar de specifieke context binnen de Rijksoverheid, waar andere spelregels gelden voor bijvoorbeeld privacy, beveiliging en protocollen.'

Verandermanagement

Volgens Thomas zijn veel organisatieonderdelen binnen de Rijksoverheid nog steeds traditioneel ingericht op basis van schakels. Om beurten werken IT-specialisten aan een stukje softwareontwikkeling en dit wordt pas naar de volgende collega doorgestuurd als ze klaar zijn. Ze krijgen ieder bijvoorbeeld twintig dagen de tijd om eraan te werken. Als het om relatief simpele softwareontwikkeling gaat, dan duurt dit al gauw honderd dagen of langer. Dit werkproces verloopt volgens hem anders in de cloud.

'Het bouwen van dienstverlening, de integratie, het testen, de release en de inzet staan in het teken van automatisering en monitoring. Wanneer een klant in de cloud gaat werken, betekent het ook dat ze op een DevOps manier gaan samenwerken. Hierdoor komen alle schakels, die nodig zijn voor de voortbrenging, samen. Ze vallen onder hetzelfde team. Iedereen krijgt een voorbereid en geknipt stuk werk toegewezen, wat tegelijkertijd in een gedeelde omgeving wordt uitgevoerd. Er wordt dus niet meer om beurten een stukje werk doorgegeven. Bovendien wordt het werk in een paar dagen of weken gedaan in plaats van een paar maanden. Dat vraagt niet alleen om een andere manier van werken op technisch vlak, maar juist ook op organisatorisch vlak.'

De cloudomgeving is nooit af

Het wiel wordt door Thomas en zijn team niet opnieuw uitgevonden wanneer een klant op zoek is naar een cloudomgeving voor de eigen organisatie. 'In de cloud maak je een blueprint en ga je tegelijkertijd bouwen. Dat bouwen is het maken van een script om de processen in de cloud te automatiseren. Vervolgens kun je ongelimiteerd deployen, oftewel het herhaaldelijk in gebruik nemen van de ingerichte cloud. Als klanten op zoek zijn naar een cloudservice dan zeggen we dat negentig procent af is en dat slechts tien procent ontbreekt. Er is geen low-level design meer nodig, aangezien een deployment script beschikbaar is. Vanuit daar kunnen we optimaliseren. Elke week zijn er weer nieuwe functies, applicaties, mechanismen en scripts beschikbaar. Ook veranderen de kaders en beleidssets. Daar werken we continu aan. Het bouwen en beheren van de cloud is dus nooit af.'

Op zoek naar de early adopter

Voor het merendeel van de collega’s binnen het Rijk geldt dat IT-processen niet tot de verbeelding spreken. Ze zijn hun vaste digitale omgeving gewend en het is moeilijk om daarvan af te wijken. Thomas: 'Het is bij voorbaat lastig voor te stellen wat de voordelen van een cloud zijn. Echter, als je als organisatie X procent minder tijd nodig hebt voor dezelfde workload, dan loont het om de organisatie anders in te richten. Ik merk dat het helpt om voorbeelden te geven. Daarom ga ik bij de ministeries op zoek naar de early adopters die staan te springen om met SSC-ICT iets concreets te doen. Samen met deze early adopters ga ik aan de slag en tonen we, op basis van echte usecases, het nut en het belang van een cloudomgeving aan. Mijn boodschap is om alvast als afdeling of team na te denken over de mogelijkheden van de cloud. Op welke wijze optimaliseert het de werkprocessen? Hoe kan het daadwerkelijk van meerwaarde zijn? Vervolgens gaan we als SSC-ICT graag in gesprek over de vervolgstappen,' aldus Thomas.